Rodzice w życiu szkoły
	przedruk: Edukacja i Dialog nr 5/2002 Grażyna Przygodzka-Musiał
	wstecz >>

Współpraca rodziców i szkoły nie zawsze jest właściwie rozumiana i realizowana; między szkołą a rodzicami często się zdarzają różnice w poglądach na wychowanie dzieci, a czasami brakuje po prostu zaufania i chęci współpartnerstwa.

Współpraca rodziców ze szkołą to sprawa trudna i delikatna ze względu na dużą liczbę czynników, które różnicują środowisko rodzinne. Są nimi: wiek rodziców, pochodzenie społeczne, poziom życia kulturalnego, środki materialne itd. Jej pomyślność zależy od rozpoznania, z jakim środowiskiem mamy do czynienia. Wiedza ta wskaże kierunek podjęcia działań w celu przybliżenia rodzicom wiedzy o rozwoju wychowania i nauczania swoich pociech. Często wiedza ta jest niewystarczająca, nabyta spontanicznie, tradycyjna, uzależniona od poziomu wykształcenia. W tej sytuacji zwiększanie wiedzy rodziców o wychowaniu, potrzebach rozwojowych staje się niezmiernie ważne. Należy pomóc rodzinie w pokonywaniu trudności, roztaczać nad dziećmi opiekę poza godzinami nauki w szkole, organizować czas wolny uczniów.

Z przeprowadzonej przeze mnie analizy dzienników szkolnych i rozmów z nauczycielami i rodzicami wynika, że około 18% rodziców nie utrzymuje ze szkołą stałego kontaktu i przychodzi do szkoły wyłącznie na wezwanie nauczyciela. Rodzice często komentowali takie sytuacje następująco:

* Nie mam czasu na bieganie do szkoły, bo muszę pracować, a wiem, że nauczyciele dobrze się zajmują moim dzieckiem.
* Oceny mojego dziecka i tak znam, bo są wpisywane do dzienniczka, to po co będę chodziła na zebrania? - strata czasu.
* Wychowawca ciągle krytykuje moje dziecko, więc chodzę tylko wtedy, gdy muszę.
* Mój syn dobrze się uczy, więc przychodzę do szkoły tylko, gdy nauczycielka tego wymaga.

Wypowiedzi te świadczą o tym, że rodzice nie dostrzegają potrzeby szerszej współpracy ze szkołą, a nie jest to zjawisko pozytywne. Pragnę podkreślić, że z mojego doświadczenia wynika, iż każde spotkanie z rodzicami powinno mieć cechy partnerskiego dialogu, a nie monologu nauczyciela. Żadna ze stron nie musi czuć się mniej wartościowa. Tylko współpraca może przynieść zamierzone efekty, a motorem tej współpracy powinien być nauczyciel.

Aby uczestnictwo rodziców w życiu szkoły było coraz większe, należy ich włączać w sprawy życia szkoły. Rodzice powinni brać aktywny udział w procesie jej rozwoju. Mogą oni dostrzec takie sprawy, które wymykają się spod kontroli nauczycieli, a które są ważne dla szkoły. Dlatego należy pozwolić rodzicom na wyrażanie ich opinii i oczekiwań wobec szkoły - przeprowadzać ankiety, otwarte rozmowy, tak, aby czuli się potrzebni i docenieni. Należy ich zachęcać do działań na rzecz szkoły.

Aby rodzice rzeczywiście wpływali na życie szkoły, należy im stworzyć odpowiednie warunki zachęty (S. Wlazło):

* wpisywanie do księgi szkoły zasłużonych rodziców,
* przekazywanie rodzicom informacji o pracy szkoły,
* umożliwienie rodzicom prezentacji efektów swoich zainteresowań,
* udział rodziców w imprezach szkolnych,
* założenie skrzynki kontaktowej, do której rodzice wrzucaliby na przykład informacje typu: czego oczekuję od szkoły, co oferuję szkole,
* organizowanie spotkań z rodzicami,
* prowadzenie sondaży, wywiadów w celu zebrania informacji, jak rodzice postrzegają szkołę.

Rodzice powinni być informowani o zmianach zachodzących w szkole, a osoby chętne - mieć możliwość aktywnego uczestniczenia w nich. Udzielanie się rodziców w pracach na rzecz szkoły jest zjawiskiem bardzo pożądanym. W czasie, gdy dyrektorzy borykają się z brakiem funduszy, pomoc rodziców jest bardzo cenna. Udział rodziców w życiu szkoły może mieć bardzo różne formy. W zakresie dydaktycznym rodzice mogą uczestniczyć w wyposażaniu sal w pomoce dydaktyczne, mogą pomagać nauczycielowi w własnoręcznym wykonywaniu niektórych pomocy, jak również zaoferować pomoc materialną. Wielu rodziców chętnie uczestniczy w malowaniu klas, remontach, naprawach urządzeń szkolnych oraz sprzętu (krzesła, stoliki i tym podobne).

Dużą rolę do odegrania mają rodzice w zakresie spraw wychowawczych i opiekuńczych. Chętnie widziana przez nauczycieli bywa pomoc rodziców w organizowaniu różnego rodzaju uroczystości klasowych i szkolnych (dekorowanie sal, przygotowanie pomieszczeń, rekwizytów i tym podobne). Rodzice mogą też służyć swoją pomocą w organizowaniu wycieczek, wyjść do kina, teatru. Pomoc w dziedzinie kultury i sportu może polegać na organizowaniu i inicjowaniu zabaw, imprez sportowych i dobroczynnych, konkursów wiedzy o swoim regionie i innych.

Nauczyciele powinni zabiegać o włączenie się rodziców do prac na rzecz szkoły zachęcać ich do pomocy, ukazywać korzyści z tym związane. Dużą rolę ma również do odegrania dyrektor, który na różnego rodzaju spotkaniach z rodzicami może apelować o ich pomoc, zachęcać do prac na rzecz szkoły, pamiętać o podziękowaniu za dotychczasowe, uświadamiać rodziców, że pracując dla szkoły pracują dla dobra swoich dzieci.

Chcąc się dowiedzieć, w jakim stopniu rodzice udzielali się w pracach na rzecz szkoły, przeprowadziłam badania, z których wynika, że tylko 11,1% rodziców brało często udział w pracach na rzecz szkoły, a 3% udzielało się bardzo często. W ogóle nie uczestniczyło w żadnych pracach 25% a 27% brało w nich udział tylko wtedy, gdy byli do tego zmuszeni. Ponad 36% respondentów przyznało się do rzadkiego uczestnictwa w nich.

Ogólnie można zauważyć, że udział rodziców w pracach dla szkoły jest niewystarczający. Przyczyny tego zjawiska są różne. Rodzice tłumaczą się związanym z sytuacją zawodową brakiem czasu. Obecnie obserwuje się wzrost troski rodziców o zabezpieczenie materialne bytu dziecka, zmniejsza się natomiast ich zainteresowanie sferą potrzeb i doznań psychicznych. Gdy oboje rodzice pracują, często opiekę nad dzieckiem do godzin popołudniowych przejmuje szkoła (świetlica), a rodzice, wracając późnym popołudniem do domu, tłumaczą, że nie mogli zdążyć z pracami i zajęciami domowymi, nie mają czasu na przypilnowanie swoich pociech, aby odrobiły zadanie czy też nauczyły się lekcji. Rodzice często nie poczuwają się do obowiązku pomagania szkole. Pozyskiwanie rodziców przez wychowawców klas oraz dyrektora szkoły powinno odnieść pozytywny skutek. Niektórym rodzicom trzeba wskazać kierunki działania, zachęcić, pokazać korzyści, a na pewno włączą się w proces życia szkoły.

Czas poświęcony szkole przez rodziców i ich praca na rzecz szkoły nie mogą być niezauważone. Każda praca, szczególnie społeczna, powinna być doceniona. Podziękowanie za jej wkład powinien wyrazić dyrektor szkoły z okazji nadarzającej się uroczystości szkolnej czy też w bezpośredniej rozmowie z zainteresowanym.